[490.] Kosmetyki naturalne- czy to tylko marketingowa ściema?

Ostatnimi czasy trafiam na wiele informacji grzmiących jakoby kosmetyki naturalne były jedynie marketingową ściemą i kolejną maszynką do zbijania pieniędzy dla firm. Dla osób niezwiązanych z branżą kosmetyczną argumenty tychże osób mogą być przekonujące i tym samym zachwiać dotychczasowym stanem wiedzy. Dlatego chciałabym wejść w polemikę z najbardziej popularnymi argumentami i przedstawić swoje stanowisko.

Komedogenność naturalnych olejów a jej brak w kontekście olejów mineralnych oraz silikonów.

Każda osoba studiująca kierunek "okołokosmetyczny" np. technik usług kosmetycznych, kosmetologia, dermatologia czy chemia kosmetyczna- ma omawianą skalę komedogenności substancji. Tym samym skala ta jest utrwalana w świadomości studentów- wg tej skali najmniej komedogennymi substancjami są oleje mineralne oraz silikony a najbardziej komedogenne np. olej kokosowy czy z kiełków pszenicy. Jednak badanie to jest przestarzałe i pojawiały się kolejne publikacje pokazujące te same substancje w całkiem innych wartościach.

Ponadto należy wziąć pod uwagę, że:

I. W przytoczonym badaniu brane pod uwagę były czyste substancje a kosmetyk jest mieszaniną, w której zachodzą reakcje pomiędzy zastosowanymi w niej substancjami. Stężenie zastosowane w kosmetyku ma niesamowite znaczenie na efekt, jaki uzyskujemy. Przykłady?

-  Olej kokosowy stosowany na włosy wysokoporowate w większości przypadków kończy się bardzo źle, ponieważ włosy stają się suche i matowe. Jednak zastosowany jako dodatek do mieszanki innych olejów lub stosowany sporadycznie, wspaniale wzmacnia włosy, nabłyszcza i sprawia, że są bardziej odporne na wpływ czynników zewnętrznych,

- Silikony lotne- zastosowane w czystej postaci, jak sama nazwa wskazuje- odparowują ze skóry. Niestety, w kontakcie z substancjami będącymi podłożem w kosmetyku, np. olejami (zarówno naturalnymi jak i mineralnymi)- wiążą się z nimi, co utrudnia ich odparowywanie a tym samym zwiększa ryzyko powstawania niedoskonałości na skórze.

- Często oskarżana o komedogenność gliceryna jest substancją bardzo dobrze rozpuszczalną w wodzie. Zastosowana w stanie czystym posiada konsystencję lepkiej i gęstej cieczy, jednak wymieszana z wodą jest niemal niewyczuwalna!

II. Badanie było przeprowadzane na króliczych uszach. Nie bez powodu zrezygnowano z testowania substancji kosmetycznych na zwierzętach- badania te nie mają pokrycia w rzeczywistości, ponieważ skóra zwierząt znacznie różni się od człowieka. Przykładowo średnie pH skóry psa wynosi 7,4 , kota: 6,4 , królika: 6,7 a rekordzistki- owcy- aż 8,1 (źródło)! To przekłada się na odmienną florę bakteryjną i odmienne reakcje skóry! Ponadto każdy gatunek charakteryzuje się inną aktywnością gruczołów łojowych: zwróćcie uwagę, jak wyglądają Wasze włosy kilka dni bez mycia a jak sierść psa- mimo, iż psa myje się dużo rzadziej, jego sierść nie jest aż tak pokryta sebum jak nasze włosy po 3-4 dniach! Badania substancji kosmetycznych na zwierzętach nie są miarodajne względem skór ludzkich i to także- poza aspektem humanitarnym- było argumentem do zaprzestania wykonywania testów na zwierzętach.

Ponadto parafina i silikony są odradzane do stosowania w kosmetykach naturalnych nie ze względu na komedogenność- w końcu jest ona kwestią bardzo indywidualną. Substancje te nie powinny znajdować się w kosmetykach naturalnych ze względu na szkodliwość dla środowiska naturalnego. Silikony nie są biodegradowalne a wydobycie parafiny jako pochodnej ropy naftowej, wiąże się ze skażeniem oceanów. Co więcej- w parafinach gorszej jakości, które nie zostały dobrze oczyszczone, obecne są zanieczyszczenia wykazujące działanie kancerogenne- stąd tak wiele skrótów myślowych w różnych portalach, że parafina jest kancerogenna. Nie jest, nie przenika do krwioobiegu, ale możliwa obecność zanieczyszczeń już wiąże się z tym ryzykiem.

Parafina nie jest komedogenna!

Powstanie niedoskonałości (kolokwialnie zwane "zapychaniem") po zastosowaniu kosmetyków może być związane z odmiennym działaniem danej substancji na skórę- komedogennością lub aknegennością. Parafina ma dużą cząsteczkę i równomiernie rozkłada się na powierzchni skóry- nie ma więc możliwości "wniknięcia" w gruczoł łojowy i jego zaczopowania. Natomiast wykonanie szczelnej bariery na powierzchni skóry również zaostrza zmiany trądzikowe- ponieważ pomiędzy warstwą parafiny i skóry tworzy się środowisko beztlenowe, które sprzyja rozwojowi bakterii Propionibacterium acnes- a to właśnie ich nadmierny rozwój przyczynia się do rozwoju zmian trądzikowych (działanie aknegenne).

Zaostrzenie niedoskonałości po stosowaniu kosmetyków kolokwialnie nazywane jest zapychaniem, czy komedogennością, natomiast geneza powstania wyprysków może wcale nie być związana z czopowaniem ujść gruczołów łojowych. To właśnie dlatego jednym osobom o cerze skłonnej do wyprysków będą pasowały oleje o lekkich konsystencjach, które jednak mają szansę wniknąć w gruczoły łojowe i tym samym stwarzają ryzyko komedogenności, lecz nie tworzą niebezpieczeństwa nadmiernego rozwoju P. acnes. Skóry innych osób- chociaż także z problemem niedoskonałości- będą dobrze reagowały na oleje o bardziej treściwej konsystencji, ponieważ ich duże cząsteczki nie mają szansy wniknąć w gruczoł łojowy i go zaczopować. Warto także przypomnieć, że żaden naturalny olej nie tworzy aż tak nieprzepuszczalnej bariery jak parafina i wazelina, dlatego ich stosowanie umożliwia swobodny dopływ tlenu do skóry.

Ponadto należy wziąć pod uwagę, że pojawianie się niedoskonałości może być także związane z niedostatecznym nawilżeniem skóry czy wpływem substancji drażniących- dlatego zawsze powtarzam, że "komedogenność" (w domyśle- powstawanie niedoskonałości, chociaż niekoniecznie musi być one związane z zapychaniem, ale po prostu pojawienie się wyprysków po stosowaniu kosmetyku) jest kwestią INDYWIDUALNĄ! Należy przede wszystkim bacznie obserwować reakcje swojej skóry i nie skreślać z góry wszystkich olejów- każdy z nich charakteryzuje się odmienną zawartością procentową witamin, kwasów tłuszczowych czy dodatkowych substancji odżywiających skórę. Dlatego też każdy z olejów działa inaczej i może się u jednych spisać a u innych wręcz przeciwnie.

Kwestia oleju sojowego

Jak każda substancja stosowana w kosmetykach- znajdzie swoich przeciwników jak i zwolenników. Największe obawy budzi wśród osób cierpiących na chorobę Hashimoto- olej sojowy jest bogaty w izoflawony, które wnikając do krwioobiegu, mogą naśladować działanie hormonów kobiecych. Jednak przypominam, że z definicji kosmetyk to preparat, który ma mieć kontakt jedynie ze skórą lub błonami śluzowymi- nie może przenikać do krwioobiegu i tym samym oddziaływać na cały organizm! Gdyby izoflawony oleju sojowego mogły przenikać do krwioobiegu, z pewnością taki kosmetyk nie zostałby dopuszczony do obrotu.

Jednak z drugiej strony warto wspomnieć, w jaki sposób wykonywane są badania dopuszczające kosmetyk do obrotu- składa się ono z części teoretycznej i praktycznej. Część teoretyczna polega na sprawdzeniu składu INCI pod względem obecnych w nim substancji- przede wszystkim czy nie są tam obecne substancje z listy zabronionej do stosowania w kosmetykach oraz czy substancje z listy dozwolonej do stosowania w ograniczonym stężeniu faktycznie mieszczą się w podanym zakresie. Substancje, które nie są obecne w żadnej z tych list mogą być stosowane w kosmetykach- nawet, jeśli są nowymi surowcami na rynku i nie są jeszcze dokładnie poznane.

Część praktyczna natomiast polega na stosowaniu przez wybraną grupę ochotników otrzymanego bezpłatnie pełnowymiarowego kosmetyku przez miesiąc wg zaleceń wskazanych przez producenta. W następnej kolejności Safety Assessor (osoba uprawniona do oceny bezpieczeństwa kosmetyku) wykonuje raport bezpieczeństwa, czyli podsumowuje pisemnie część teoretyczną oraz ankiety wypełnione przez ochotników. Pytania skierowane do ochotników obejmują takie zagadnienia jak: "czy kosmetyk uczulił?", "wywołał jakieś niepożądane reakcje?", "jakie są pozytywne aspekty jego stosowania?" Niestety, poziom kompetencji ochotników może pozostawiać wiele do życzenia i zdarzają się raporty, w których przykładowo ochotnik stwierdził, iż żel do mycia twarzy odpowiednio stonizował skórę - oczywiście mówimy tutaj tylko o odczuciach sensorycznych oraz hedonicznych, bez wykonania pomiaru np. przy pomocy pehametra.

Czy kosmetyki dopuszczane do obrotu przechodzą jakieś dodatkowe badania laboratoryjne? Tak, dodatkowym obowiązkowym badaniem jest czystość mikrobiologiczna produktu. Jednak nikt dopuszczając kosmetyk do obrotu nie sprawdza, czy dany kosmetyk oddziałuje na cały organizm, ani jak głęboko wnikają substancje czynne, czy też jakie jest ich bezpieczeństwo przy długotrwałym (a więc znacznie dłuższym, niż miesięcznie) stosowaniu- a w końcu kosmetyki stosujemy przez wiele, wiele lat! Tak zaawansowanymi badaniami zajmują się już inne placówki naukowe: stąd zjawisko wycofywania substancji, które od wielu lat były obecne w przemyśle kosmetycznym i nagle zostają uznane za wysoce szkodliwe. Najświeższym przykładem jest formaldehyd, który do niedawna chętnie był stosowany jako środek do utwardzania płytki paznokcia lub konserwant a 17 listopada Komisja Europejska potwierdziła, że formaldehyd zostanie całkowicie zabroniony do stosowania w kosmetykach (źródło).

Dlatego osobiście w przypadku pielęgnacji trzymam się zasady "lepiej zapobiegać niż leczyć" i jeśli jakaś substancja stosowana w kosmetykach ma status potencjalnie szkodliwej, trzymam rękę na pulsie i zalecam ostrożność przy jej stosowaniu a nawet całkowite jej unikanie- w końcu na rynku istnieje wiele substancji alternatywnych i każdy kosmetyk pielęgnacyjny jesteśmy w stanie dobrać tak, by odpowiadał potrzebom naszej skóry a jednocześnie nie zawierał potencjalnie szkodliwych substancji.

W przypadku omawianego oleju sojowego warto zwrócić uwagę na formulację kosmetyku- jeśli zamierzamy stosować czysty, zimnotłoczony olej sojowy a mamy problem z tarczycą, zachęcam zachować umiar. Natomiast w przypadku kosmetyków emulsyjnych, tj. kremów czy balsamów, do których wyprodukowania niezbędna jest wysoka temperatura, nie widzę przeszkód, by stosowały je także osoby z problemem Hashimoto, ponieważ izoflawony ulegają dezaktywacji już w 50 stopniach Celsjusza.

O oleju sojowym ostatnio mówi się jedynie w negatywnym kontekście a szkoda- jest on jednym z najtańszych a najbardziej skutecznych olejów przeciwzmarszczkowych! Zwłaszcza mogą pomóc Paniom w wieku menopauzalnym, gdy skóra dużo szybciej się starzeje na wskutek malejącego poziomu estrogenów. Izoflawony (czyli inaczej fitohormony) działają miejscowo na skórę podtrzymując jej jędrność i elastyczność a także opóźniając procesy jej starzenia.

Kosmetyki naturalne nie są bardziej bezpieczne- istnieje szereg substancji toksycznych pochodzących z natury!

Oczywiście, i nikt nie dodaje do kosmetyków substancji o potwierdzonym działaniu toksycznym- ani pochodzenia naturalnego ani syntetycznego. Zgadzam się także ze stwierdzeniem, że nie wszystko co naturalne, jest bezgranicznie dobre- chociażby etanol!

W kontekście oceny bezpieczeństwa produktu kosmetycznego wykonywanego przez Safety Assysstor`a nie ma różnicy pomiędzy kosmetykiem naturalnym a syntetycznym- każdy kosmetyk dopuszczony do obrotu musi mieć potwierdzone bezpieczeństwo stosowania. A to, że owo "badanie" wcale nie jest jakąś bardzo skomplikowaną procedurą i nie wymaga wybitnie szczegółowych badań, pisałam Wam powyżej. Natomiast prawdą jest stwierdzenie, że "kosmetyki naturalne są przypuszczalnie bezpieczniejsze"- ponieważ nie powinny znajdować się w nich substancje, o których szkodliwości dopiero zaczyna się mówić i których szkodliwość dopiero się bada. Bezpieczeństwo wyboru kosmetyków naturalnych wiąże się z zapobieganiem możliwym komplikacjom i unikaniu pewnych substancji- a to, czy okażą się one faktycznie szkodliwe, dowiemy się pewnie nie za kilka, ale kilkanaście lub kilkadziesiąt lat! Osobiście uważam ten czas za zbyt długi, by ryzykować stanem swojej cery- jeśli okazałoby się, że owe substancje faktycznie nie poprawiały stanu mojej skóry a wręcz jej szkodziły, wyrządzone przez nie skutki byłyby nieodwracalne! Dlatego po raz kolejny przypomnę: "lepiej zapobiegać, niż leczyć"!

Wszystkie alergeny z listy 26 potencjalnych alergenów, które należy wyszczególnić na opakowaniu, pochodzą z roślin i olejków eterycznych

Zgadza się, jednak nie jest to wyznacznikiem, jakoby kosmetyki naturalne miały być bardziej alergizujące- substancje alergenne z listy są także składnikami sztucznych kompozycji zapachowych- mogą więc występować zarówno w kosmetykach naturalnych jak i syntetycznych. Niektórymi z tych alergenów są często występujące i dobrze Wam znane substancje jak "Limonene, Linalool, Hexyl Cinnamal" itp.

W składzie INCI kosmetyku kompozycja zapachowa oznaczana jest jedynie jako "Parfum" lub "Aroma", natomiast skład danej kompozycji zapachowej może być nawet dłuższy niż sam skład INCI kosmetyku. Dlatego powstała lista najczęściej alergizujących składników kompozycji zapachowych i jeśli w użytej w kosmetyku kompozycji znajduje się któryś z owych alergenów, producent ma obowiązek dopisać w składzie INCI tę substancję.

Wykonując testy uczuleniowe u dermatologa, to właśnie kilka substancji z powyższej listy jest stosowane do diagnozy alergii na kosmetyki (czy właściwie: na składniki kompozycji zapachowych kosmetyków)- testy te dotyczą kosmetyków ogólnie a nie jedynie kosmetyków naturalnych.

Czy wszystkie syntetyczne składniki są złe?

"Peptydy, aminokwasy, niacyamid, kwas hialuronowy - nie są naturalne a syntetyzowane!"- czy więc zwolennik naturalnej pielęgnacji powinien ich unikać? Tutaj każda z nas musi odpowiedzieć sobie na pytanie, czym są dla Was granice "naturalności". Moje stanowisko jest takie, że problemem nie są dla mnie substancje syntetyzowane- w końcu wcześniej wymienione substancje występują w naturze: peptydy, czy aminokwasy budują białka i występują w wielu substancjach roślinnych; kwas hialuronowy do celów kosmetycznych pozyskuje się dzięki syntezie przez bakterie a jego wyjątkowość polega na tym, że substancja ta występuje u większości organizmów i niezależnie od pozyskiwania, nie wywołuje alergii (przeciwnie od kolagenu, który będąc odzwierzęcym, jeśli zostanie wszczepiony w skórę, może wywołać odrzut); a niacyamid to nic innego, niż witamina B3. Żyjemy w XXI w. i jeśli zdobycze technologii umożliwiają pozyskanie tych substancji w sposób nieszkodliwy dla środowiska, szybszy i tańszy- nie mam nic przeciwko nim, ponieważ pod względem chemicznym nie różnią się one niczym od związków występujących naturalnie. Natomiast jestem przeciwna substancjom potencjalnie szkodliwym, z którymi wiążą się kontrowersje oraz których synteza stwarza ryzyko zanieczyszczenia substancjami szkodliwymi lub jeśli ich pozyskiwanie jest szkodliwe dla środowiska- i tak na prawdę tych substancji jest ich tylko kilka! Nie można popadać w paranoję i uważać, że wszystko co chemiczne, jest złe- w końcu cały otaczający nas świat, to "chemia" ;).

Naturalna pielęgnacja =/= medycyna alternatywna!

Niektóre osoby słysząc o naturalnych kosmetykach i pielęgnacji, niesłusznie wrzuca je do przysłowiowego "jednego worka" z altmedem. Naturalna pielęgnacja nie jest alternatywą dla konwencjonalnej pielęgnacji- korzysta dokładnie z tych samych zasad, jednak z uwzględnieniem dbałości o środowisko naturalne a także szczególne bezpieczeństwo stosowanych preparatów kosmetycznych.

Kosmetologia to młoda gałąź nauk medycznych, jednak rozwija się bardzo szybko i dynamicznie: grzechem byłoby nie śledzić coraz to nowszych doniesień dotyczących surowców stosowanych w kosmetykach czy nowoczesnych zabiegów gabinetowych z zastosowaniem aparatury. Wciąż jest w tej dziedzinie wiele do odkrycia i do zbadania, dlatego jest tak fascynująca! Naturalna pielęgnacja nie kłóci się z najnowszymi doniesieniami i odkryciami a wręcz idzie wraz z nimi w parze- na rynku powstaje coraz więcej półproduktów przeznaczonych do stosowania właśnie w kosmetykach naturalnych!

Reasumując, nie można jednoznacznie powiedzieć, że naturalna pielęgnacja jest "lepsza" niż konwencjonalna ponieważ na chwilę obecną brak na to jednoznacznych i twardych dowodów. Kosmetyka i kosmetologia wciąż są dziedzinami rozwijającymi się, dlatego zanim dojdzie niepodważalnych wniosków względem niektórych surowców stosowanych w tym przemyśle, musi upłynąć jeszcze dużo czasu.

Powyższe odpowiedzi są moim spojrzeniem w rozwój kosmetologii oraz prywatną oceną słuszności obaw związanych ze stosowaniem kontrowersyjnych substancji- nikogo nie zmuszam ani nikomu nie narzucam podobnego toku myślenia- w końcu każdy z nas ma swój rozum a także jedną skórę: i to, jak będzie ją pielęgnował, to tylko i wyłącznie jego sprawa.

Chociaż rozmowa z osobami o innym podejściu do pielęgnacji może wydawać się trudna i frustrująca, to warto ją prowadzić. Dzięki niej zaczynamy głębiej drążyć temat i same uczymy się nowych zagadnień. A jeśli chcemy kogoś przekonać do słuszności swoich racji, nic tak nam w tym nie pomoże, jak mocne argumenty i dokładne poznanie tematu! Dlatego warto rozmawiać, warto doczytywać, warto zadawać pytania!

Mam jednak nadzieję, że powyższe argumenty trafnie przedstawiły poruszane kwestie- koniecznie dajcie znać, czy zgadzacie się z moim podejściem, czy może z czymś weszłybyście w dyskusję? Jestem bardzo ciekawa Waszych opinii!

Pozdrawiam serdecznie!